W tym artykule przeczytasz o:
1. Okucia antypaniczne - cechy, rodzaje, typy.
2. Okucia antypaniczne - podstawowe cechy
3. Okucia antypaniczne - rodzaje
4. Typy (funkcje) zamków antypanicznych (B, C, D, E)
5. Okucia antypaniczne a prawo
6. Okucia antypaniczne - podsumowanie
Okucia antypaniczne - cechy, rodzaje, typy
Zamki przeciwpaniczne stworzone zostały po to, by zapewnić łatwe i jak najbardziej intuicyjne otwarcie drzwi ewakuacyjnych w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia dużej grupy ludzi.
W miejscach, gdzie jednocześnie może przebywać więcej niż 300 osób (przykładem mogą tu być kina, teatry, szpitale, galerie handlowe, dworce, lotniska, hale sportowe), drzwi z urządzeniami przeciwpanicznymi są wymagane przez prawo (rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065 z późniejszymi zmianami)).
Okucia antypaniczne - podstawowe cechy
Zamknięcie przeciwpaniczne ma za zadanie umożliwić skuteczną ucieczkę przy minimalnym wysiłku i bez wcześniejszej znajomości działania okucia także wtedy, gdy drzwi znajdują się pod naporem tłumu.
W okuciach antypanicznych zwykła klamka została zastąpiona poziomym drążkiem lub listwą zamontowaną w poprzek powierzchni wewnętrznej drzwi, w kierunku zgodnym z kierunkiem ewakuacji (na zewnątrz). Jedna prosta czynność – nacisk ręką lub ciałem – zwalnia zamknięcie i otwiera drzwi.
Biorąc pod uwagę podstawowe zadanie zamków przeciwpanicznych, jakim jest zapewnienie sprawnej i bezpiecznej ewakuacji z miejsca pożaru, ataku terrorystycznego, wycieku gazu, itp., okucia antypaniczne muszą:
- zapewnić intuicyjne i szybkie otwarcie drzwi przez osoby niedoświadczone, a także starsze i/lub niepełnosprawne, również w sytuacji paniki,
- otwierać się od wewnątrz pomieszczenia lub budynku bez konieczności użycia klucza lub innego przedmiotu zastępującego klucz (np. karty dostępu, kodu numerycznego, itp.),
- spełniać obowiązujące wymagania i normy dotyczące tego typu okuć - chodzi tu przede wszystkim o normę PN-EN 1125 Okucia budowlane. Zamknięcia przeciwpaniczne do wyjść uruchamiane prętem poziomym, przeznaczone do stosowania na drogach ewakuacyjnych. Wymagania i metody badań,
- być niezawodne technicznie - a więc regularnie serwisowane i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem,
- w czasie codziennego użytkowania zapewnić skuteczne zamknięcie drzwi od strony zewnętrznej (a więc, chronić dostęp do budynku przed osobami nieupoważnionymi).
Okucia antypaniczne - rodzaje
We wspomnianej już normie PN-EN 1125, znajduje się podział zamków przeciwpanicznych ze względu na sposób ich uruchamiania. Wyróżniamy zatem zamknięcia uruchamiane przy użyciu:
- drążka naciskowego
- listwy naciskowej
Warto wspomnieć, że oprócz zamknięć antypanicznych, w drzwiach służących do ewakuacji montuje się również tzw. zamki awaryjne. Stosuje się je tam, gdzie jest możliwość wcześniejszego przeszkolenia ludzi z zakresu działania tego typu zamków - np. w biurowcach. Otwieranie drzwi odbywa się tu przy pomocy klamki lub płytki naciskowej. Szczegółowe wymagania dotyczące okuć awaryjnych zawiera norma PN-EN 179 Okucia budowlane - Zamknięcia awaryjne do wyjść uruchamiane klamką lub płytką naciskową - Wymagania i metody badań. Ze względu na konstrukcję i sposób montażu mechanizmu , możemy wyróżnić:
- systemy przeciwpaniczne nawierzchniowe - system prętów montowanych na drzwiach od strony wewnętrznej budynku lub pomieszczenia,
- systemy przeciwpaniczne wpuszczane - np. zamki wielopunktowe panicLock firmy Winkhaus, które montowane są we wrębie skrzydła, dzięki czemu po stronie wewnętrznej skrzydła nie są widoczne żadne elementy zamka. Jest to rozwiązanie nie tylko skuteczne i bezpieczne, ale też estetyczne.
Warto wiedzieć, że zamki antypaniczne panicLock występują w wielu opcjach. W zależności do potrzeb i parametrów danych drzwi, możemy zastosować między innymi:
- wielopunktowy zamek mechaniczny panicLock M 1125 do standardowych drzwi wejściowych,
- zamek panicLock AP4 obejmujący różne warianty otwierania drzwi (zarówno jednoskrzydłowych, jak i dwuskrzydłowych),
- zamek z napędem elektrycznym panicLock BM 1125.
Typy (funkcje) zamków antypanicznych (B, C, D, E)
O ile od strony wewnętrznej budynku lub pomieszczenia, działanie zamków przeciwpanicznych jest zawsze takie samo - mają otworzyć drzwi za każdym razem, gdy naciśnięta zostanie dźwignia lub drążek antypaniczny, o tyle od strony zewnętrznej mamy kilka funkcji do wyboru:
- Zamek antypaniczny z funkcją B - od strony zewnętrznej drzwi posiadają klamkę oraz wkładkę umożliwiającą zamknięcie na klucz. Otwarcie drzwi przy pomocy klamki od strony zewnętrznej (czyli w kierunku przeciwnym do kierunku ewakuacji) możliwe jest dopiero po odryglowaniu przy użyciu klucza.
- Zamek antypaniczny z funkcją C - od strony zewnętrznej drzwi posiadają klamkę oraz wkładkę umożliwiającą zamknięcie na klucz. Drzwi od strony zewnętrznej można otworzyć po przekręceniu klucza i pozostawieniu go we wkładce. Po wyjęciu klucza klamka ma ruch jałowy (nie otworzymy drzwi).
- Zamek antypaniczny z funkcją D - od strony zewnętrznej drzwi posiadają klamkę oraz wkładkę umożliwiającą zamknięcie na klucz. Po otwarciu drzwi od wewnątrz (w przypadku ewakuacji), drzwi pozostają odryglowane, umożliwiając wejście od zewnątrz (bez konieczności użycia klucza). Może się to okazać szczególnie przydatne dla jednostek ratunkowych, które będą mogły dostać się przez te drzwi do budynku. Aby uniemożliwić wejście z zewnątrz, drzwi trzeba ponownie zaryglować przy użyciu klucza.
- Zamek antypaniczny z funkcją E - od strony zewnętrznej drzwi posiadają pochwyt oraz wkładkę umożliwiającą zamknięcie na klucz. Do otwarcia drzwi z zewnątrz konieczne jest użycie klucza - zarówno w przypadku drzwi zaryglowanych, jak i odryglowanych.
Okucia antypaniczne a prawo
Wymagania dotyczące produkcji, działania i badania zamknięć przeciwpanicznych zawiera norma PN-EN 1125. Największy nacisk, co oczywiste, kładzie się tu na bezpieczeństwo użytkowania i niezawodność. Najważniejsze wymagania konstrukcyjne dotyczące zamknięć przeciwpanicznych to:
- wysoka odporność na korozję (co najmniej 3 klasa według normy PN-EN 1670),
- zaokrąglone elementy zamknięć, bez ostrych krawędzi,
- sprawne działanie w zakresie temperatur od -20 stopni C do +100 stopni C,
- konstrukcja minimalizująca ryzyko zakleszczenia palców lub obcych przedmiotów, które mogłyby spowodować brak możliwości działania zamka,
- w przypadku drzwi posiadających zamknięcie zewnętrzne, zamek przeciwpaniczny musi mieć możliwość uruchomienia od wewnątrz, niezależnie od tego czy drzwi są zaryglowane, czy nie. W normie tej znajdziemy również system klasyfikacyjny, który pozwala w sposób przejrzysty i jednoznaczny określić następujące parametry zamknięcia przeciwpanicznego:
- Kategoria użytkowania:
- możliwa jest tylko jedna kategoria użytkowania - klasy 3 wg normy PN-EN 1/92:2001 „Drzwi. klasyfikacja wymagań wytrzymałościowych”. Oznacza wysoką częstotliwość użytkowania przez użytkowników publicznych i innych, z małą motywacją do przejawiania dbałości, tzn. tam, gdzie istnieje możliwość przypadkowego zdarzenia i niewłaściwego użycia,
- Trwałość - dopuszczalne są dwie kategorie trwałości (zgodnie z normą PN-EN 12400):
- klasy 6 - 100 000 cykli,
- klasy 7 – 200 000 cykli.
- Masa drzwi - dopuszczalne są drzwi:
- klasy 5 - masa skrzydła do 100 kg,
- klasy 6 - masa skrzydła do 200 kg,
- klasy 7 - masa skrzydła powyżej 200 kg.
- Odporność ogniowa:
- klasa 0 - oznacza wyroby nieakceptowane do stosowania w drzwiach przeciwpożarowych/dymoszczelnych,
- klasa A - odpowiednie do stosowania w drzwiach dymoszczelnych,
- klasa B - odpowiednie do stosowania w drzwiach przeciwpożarowych i dymoszczelnych.
- Bezpieczeństwo:
- klasa 1 - bezpieczne (klasa najwyższa).
- Odporność na korozję (wg normy PN-EN 1670):
- klasa 3 - wysoka odporność (na działanie mgły solnej w próbie 96 h),
- klasy 4 – bardzo wysoka odporność (na działanie mgły solnej 240 h),
- klasa 5 - wyjątkowo wysoka odporność (na działanie mgły solnej 480 h).
- Zabezpieczenia:
- Norma określa tylko jedną kategorię zabezpieczenia - klasy 2. W związku z tym, że zamknięcia przeciwpaniczne są przeznaczone przede wszystkim do uruchamiania drzwi od wewnątrz, wymagania dotyczące zabezpieczenia przed włamaniem są drugorzędne w stosunku do wymagań dotyczących bezpieczeństwa ludzi.
- Wystawanie pręta:
- kategoria 1 – wystawienie do 150 mm (wystawanie standardowe),
- kategoria 2 – wystawienie do 100 mm (wystawanie niskie).
- Typ działania prętem:
- typu A – zamknięcie przeciwpaniczne uruchamiane drążkiem naciskowym,
- typu B – zamknięcie przeciwpaniczne uruchamiane listwą naciskową.
- Miejsce aplikacji:
- klasa A - drzwi jedno- lub dwuskrzydłowe, skrzydło czynne lub bierne,
- klasa B - tylko drzwi jednoskrzydłowe,
- klasa C - drzwi dwuskrzydłowe, skrzydło bierne.
Okucia antypaniczne - podsumowanie
Panikę definiuje się jako nagły, trudny do opanowania strach, który pojawia się w odpowiedzi na poczucie zagrożenia życia lub zdrowia. Osoby działające w panice tracą możliwość racjonalnej oceny, jednocześnie za wszelką cenę próbują uciec z miejsca niebezpiecznego lub uznanego za niebezpieczne. W dużych zbiorowiskach ludzkich panika jest szczególnie zaraźliwa. Drzwi z okuciami przeciwpanicznymi są z pewnością jednym z kluczowych elementów skutecznej i sprawnej ewakuacji. Warto pamiętać, że jeśli zamek ma zadziałać prawidłowo, musi być poprawnie zamontowany i regularnie serwisowany. W sytuacji kryzysowej, może od tego zależeć zdrowie i życie wielu ludzi.
Zapytaj naszego eksperta
Chcesz dowiedzieć się więcej o zamkach antypanicznych? Zastanawiasz się jakie rozwiązanie sprawdzi się w Twoim domu czy firmie?
Skontaktuj się z naszym ekspertem telefonicznie lub wypełnij formularz kontaktowy.
Autor tekstu: Irena Sokołowska-Szypiłło